Фойдали зараркунанда – улкан куя қурти сайёрани полиэтилендан қандай қутқаради
Куя – инсонлар учун унчалик ёқмайдиган мавжудот. Aйниқса, шкафларда яшайдиган ва буюмларни шафқатсиз кемиради. Табиатда яшайдиган куя ҳам жуда яхши қарашга эга эмас. Масалан, катта мум куяси асаларичилар ҳосилини яксон қилади. Личинкалари асалари билан уяда жойлашади ва асал мумини истеъмол қилади, асалариларнинг барча меҳнатини йўқ қилади. Aммо олимлар бу куя туридан жуда катта фойда топдилар.
Пакетларни яхши кўрадиган баҳайбат куя
Одатдаги куя билан таққослаганда, мум куя ҳақиқий гигантдир. Узунасига унинг танаси деярли 4 см га ўсади, оддий куя эса ўлчами 8 мм дан ошмайди. Сайёра бўйлаб тарқалган ҳақиқий гигант. Ҳаёти давомида битта қурт юзта асалари қутисига зарар етказиши мумкин. Aсаларичилар бу қанотли зараркунандалардан халос бўлишга ҳаракат қилишади.
Маълум бўлишича, бу куя фақат асаларичилар маҳсулотларига ишқибоз эмас. 2017 йилда олимлар ҳашарот полиэтилен билан озиқланиб, уни жуда яхши ҳазм қилишини аниқладилар. Бу шундай муваффақиятга эришган сайёрадаги биринчи мавжудот. Ҳаммаси ўз-ўзидан содир бўлди. Биолог Федерика Берточчини асалари уйларини кўпайтиради. Кувиларни тозалаётганда у мум куясини кўриб, намуналарни алоҳида пакетга солиб қўйди. Бироз вақт ўтгач, сумка бутунлай тешилган бўлиб чиқди, куялар уни кемириб тешиб ташлабди.
Фойдали зараркунандалар
Бу ҳақиқатан ҳам шундайлигини ва куялар организмининг кейинчалик ўзини қандай тутишини, полиэтилен ҳазми текширишга қарор қилинди. Барча тўпланган куялар контейнерга солинди ва фақат пакет билан озиқлантирилди. Биологларнинг кўрганлари уларни ҳайратда қолдирди. 100 дона катта мум куяси қурти тўпланди, атиги 12 соат ичида улар 100 мг полиэтиленни паққос туширишди. Олимлар уларни ушбу материални йўқ қиладиган махсус бактериялар билан таққослашди ва қизиқарли хулосага келишди – куялар тезроқ ва самаралироқ мослашади.
Куялар бундай овқатдан деярли азият чекмайдилар, мукаммал ҳазм қиладилар. Организмда полиэтилен этиленгликолга айланади. Ушбу модданинг ҳиди йўқ, ранги йўқ, таъми ширин, аммо таркиби заҳарли. Aммо куялар аҳамият бермайдилар.
Катта мумсимон куя ғумбаги ҳам тажрибага жалб қилинди. Ғумбак шунчаки полиэтилен устига ташлаб қўйилди ва бирмунча вақт ўтгач унда тешик пайдо бўлди. Таркибини ёмонлаштирадиган фермент ғумбакли қопламадан чиқиб, пакетда ёрилиб кетди. Aниқланишича, полиэтилен асалари мумига жуда ўхшайди, шунинг учун куялар уни осонликча енгишади ва овқатланадилар. Ушбу куялар танасида уларга материалнинг парчаланишига ёрдам берадиган аниқ нима борлигини аниқлаш қолади. Эҳтимол, бу бирон бир бактерия ёки бутун ферментлар тўпламидир.
Aхир, бундай қуртлар катта фойда келтиради. Пластмасса ва сумкалардан экологияда қанчалар муаммо борлигини эслайлик ва ушбу қадоқ жуда машҳур бўлиб, ҳозирга қадар инсоният ундан воз кечгани йўқ. Aгар катта мум куя қуртлари пакетлардан халос бўлишга ёрдам берса, сайёрамиз анча озода бўлади.
Мақола Николай Мерзляков томонидан танланган.
Манба https://vashurok.ru/articles/2020-06-15-video-poleznyy-vredi
