Aйтишми ёки жим туриш? «Бусидо» ўзаро муносабатлар санъати сифатида
Баъзан, бошқа одамнинг камчиликлари ва хатоларини кўриб, уларга кўзларини очишни уқтирамиз.
Бу одам бизни қулоқ солади ва ўзини тезда ўнглайди, деб умид қиламиз. Aммо, таассуфки, якунда биз ҳақорат ва таҳқирларга дуч келамиз … О, дунё аҳволи яхшиланмади! Биз хафа бўламиз ва адолат учун азоб чекдик, деб ҳисоблаймиз. Биз фақат яхшиликни хоҳлаган эдик, лекин нотўғри тушуниб қолишди.
Натижада, биз бошқа ҳолатимизни ўзгартирамиз: энди ҳаммаси жим юрамиз!
Кишини камчиликлари ва хатоларига ишора қилиш керакми ёки йўқми – бу мунозара учун мавзу. Бу борада ҳар хил фикрларни учратишимиз мумкин.
Самурайларнинг қадимги “Бусидо» кодекси жавоб беради: бунга арзийди! Фақат мақсадларимизга эришиш учун фойдаланадиган мотив ва воситаларимизни кўриб чиқиш муҳимдир.
Aсрлар давомида “Бусидо” ёки “Ўктам жангчи йўли” феодал Японияда юқори табақанинг ахлоқий кодекси бўлиб келган ва шу қаторда машҳур япон хушмуомаласи асоси бўлиб келган. «Бусидо»га бағишланган матнларда, ҳарбий жасоратга тегишли қоидалардан ташқари, инсоний муносабатларнинг нозик жиҳатларига ҳам катта эътибор қаратилган.
Бусидонинг сўзларига кўра, инсоннинг заиф томонларига кўз очиши ва шу билан уни яхшилашга ёрдам бериш одамларга раҳм-шафқат намоён бўлиши ва хизмат қилиш шакли ҳисобланади. Бу ҳақда «Бусидо» – » Хагакурэ » («Япроқларда яширин») каноник матнларидан бирида айтилган.
Ўз фикрингизни одамларга билдириш ва хатоларини тузатиш муҳимдир. Бу хизмат масалаларида кўп ёрдам берадиган раҳмдиллик. Бироқ, буни амалга ошириш жуда қийин. Одамнинг яхши ва ёмон томонларини аниқлаш осон ва улар ҳақида ўз фикрингизни билдириш ҳам осон. Кўпинча одамлар, уларга қўпол сўзларни айтганда, бошқаларга яхшилик қилаётганликларига ишонишади. Aгар шундан кейин уларнинг танбеҳлари тўғри тушунилмаса, одамлар, ҳеч қандай ёрдам бермайди деб ўйлашади. Бу нотўғри фикр. Бунинг учун инсонни ақли заифликда ҳақорат қилиш билан бир хилдир. Шу билан бирга, сиз фақат қалбингизни енгиллаштириш ҳақида ғамхўрлик қиласиз.
Кишига ҳақиқий ва адолатли қарашларингизни етказиш бутун санъатдир ва “Хагакурэ” бир нечта муҳим қоидаларни ўз ичига олган бўлиб, саъй-ҳаракатларимиз ижобий натижаларга олиб келиши учун уларга риоя қилиш керак:
– Кишига фикрингизни билдиришдан олдин, уни қабул қилармикан ёки йўқми деб ўйланг. Буни амалга ошириш учун, аввал унга яқинлашишингиз ва у сизга ишонаётганига ишонч ҳосил қилишингиз керак.
– У учун қадрли нарсалар ҳақида гапирганда, тўғри сўзларни қидиринг ва сизни тўғри тушуниши учун ҳамма нарсани қилинг.
– Вазиятга қараб, буни қандай қилиш кераклигини ўйлаб кўринг – хат ёрдамида ёки хайрлашув чоғида.
– Инсоннинг яхши фазилатларини мақтаб, уни қўллаб-қувватлаш учун ҳар қандай баҳонадан фойдаланинг.
«Эҳтимол ўз камчиликларингиз ҳақида айтиб, заиф томонларини айтиб бермаслигингиз керак, лекин у ўзи бу ҳақида ўйлаши учун.»
«Ташна одам қандай қилиб сув ичиши ҳақида маслаҳат олганига ишонч ҳосил қилинг, шунда кўрсатмаларингиз хатоларини тузатишга ёрдам беради.»
Биз ҳам мукаммал эмаслигимизни унутманг. Камчиликларимиз бор ва бундан ҳар доим ҳам йироқ ва ҳамма нарсада тўғри эмасмиз. Бир кун заиф томонларимизни кўрсатадиган одамнинг сўзларини миннатдорчилик билан қабул қилишга тайёр бўлишингиз керак. Оғзаки сўзлар бизни хафа қилса ҳам, бу ўзимизни бошқа одамларнинг кўзлари билан кўриш ва илгари сезмаган нарсаларга эътибор бериш имкониятидир.
Кимдир сизга ўз фикрини билдирганда, сизга керак бўлмаса ҳам, ундан чуқур миннатдор бўлишингиз керак … Гапиришга ҳаракат қилишингиз ва бошқаларнинг фикрларини мулойимлик билан тинглашингиз керак.
Албатта, тўғри ва ўз вақтида айтилган сўзлардан ташқари, ўз намунангизнинг кучи ҳақида унутманг. Бу нафақат муносиб хулқ-атворнинг жонли мисолидан бошқа ишончлироқ нарса эмас, балки яхшиланиш, ўзини ва заиф томонларини енгиш қобилиятига эга бўлган ўзгартириш жараёни ҳамдир.
Инсоннинг хулқ-атворини яхшилаш учун кўп ҳаракат қилиш керак. Сиз ари каби бўлишингиз керак (дзигабати сўзма-сўз: «менга аридек бўл»). Aйтишларича, агар нотаниш кишининг боласини асраб олсангиз ва унга нима қилишни ўргатсангиз ҳам, у сизга ўхшаб қолади.
Мақола Николай Мерзляков томонидан танланган
Манба https://zen.yandex.ru/media/philosophy_for_life/skazat-ili-promolchat-busido-ob-iskusstve-vzaimootnoshenii-5ec62fbf9b4e1c1c260bc6a5
