Олимлар Катта портлашдан кейинги дастлабки дақиқаларни моделлаштириб, ёруғликдан материяни яратдилар
Моддадан ёруғлик пайдо бўлиши шароитларини таҳлил қилиш одамларнинг элементар зарралар ҳақидаги билимларини оширди. Ушбу жараён физикасини тушунгандан сўнг, кашфиётчилар микро заррачалар табиатини ўрганишга киришдилар. Макрокосмик қонунлар иккинчи даражали асос эканлиги ва атрофдаги барча нарсалар энг кичик зарралар устига қурилганлиги маълум бўлди.
Фотонларнинг атом ҳолати ўзгариши пайтида пайдо бўлиши ёруғлик ва материянинг ўзаро боғлиқлигини англатади.
Модда ва нурнинг ўзаро боғлиқлиги тўғрисида низолар
Илгари ушбу тоифалар қарши қўйилди, уларнинг ўлчами номутаносиб моддалар ва энергия эди. Aммо сув буғлари бўлган хонада тажриба ўтказилгандан сўнг, нурларнинг гамма-квантлари электрон каби позитронни ҳам яратиши мумкинлиги маълум бўлди.
Бу тескари жараён – модданинг йўқ қилиниши мумкинлигини англатади. Ушбу ҳолатдаги ўзгаришлар ёруғлик ва материя турларини кўрсатмоқда.
Техник жиҳатдан, бу ўзгаришни амалга ошириш мумкин эмас эди, аммо бир мунча вақт олдин, AҚШдан бир гуруҳ олимлар, улар орасида россиялик Aлексей Aрефев ҳам ёруғликдан материя олиш усулини таклиф қилишди. Гарчи тажриба натижалари сезилмайдиган ва базўр сезиладиган бўлса ҳам, катта истиқболларни очадиган озгина имконият пайдо бўлди. Бу ҳақда ўта сезгир қурилмалар хабар берди.
Ёруғлик сезиладиган зарраларни яратади
Сан-Диего университети лабораториясида бир неча йил давомида энг самарали, бир томонлама энергия нурларини яратиш имконияти устида иш олиб борилди. Иш радиация билан ҳам олиб борилди. Усуллардан бири физикларни кашфиётга яқинлаштирди. Бунинг учун 4 пикотваттли (пВт) лазер керак эди.
Лазер томонидан чиқарилган юқори маҳсулдорлик билан ўта қисқа пульслар магнит муҳитни яратади. Олинган майдон сайёрамизнинг магнит майдонига қараганда 100 марта зичроқ, аммо фақат 100 фемтосекунд мавжуд. Aммо лазер ва қабул қилувчи қурилмалар учун бу жуда статик.
Ушбу хусусиятларга эга муҳитда ёруғлик чиқарувчиси томонидан тарқаладиган магнит майдоннинг электронлари гамма нурларини ҳосил қила бошлайди. Улар тўқнашганда, электрон ва позитрон жуфтликлар пайдо бўлади, улар материя ва антиматерия ҳисобланади. Ҳар дақиқада юзлаб бундай жуфтликлар синтез қилинади, ҳатто битта тўқнашув ҳам самарали ҳисобланади.
1990 йилларнинг охиридан бошлаб физиклар шунга ўхшаш натижаларга эришдилар, аммо энг фаол электронлар ва ундан кучли ускуналар талаб қилинарди. Энди фақат нур модданинг синтетикаси вазифасини бажаради. Бунгача ҳар юзинчи пульс битта жуфтликни берган.
Ёруғлик билан тажриба олам мавжудлигининг дастлабки дақиқаларини симуляция қилишдир, қачонки фақат ёруғлик шакллантирувчи куч бўлганида. Ёруғликдан материяни яратиш юлдузлар ва сайёраларнинг келиб чиқиши босқичларини, қоронғу материялар ва антиматерияларнинг хусусиятларини тушунишга ёрдам беради. «Сезгир» ёруғлик билан барча турдаги тажрибалар давом этмоқда.
Мақола Николай Мерзляков томонидан танланган.
Манба https://vashurok.ru/articles/2020-06-12-uchenye-vossozdali-vesch
