"DOING BUSINESS" рейтингида Ўзбекистон мақомини ошириш ва 2020 йилга мўлжалланган режалар
Жаҳон банки ва "Бизнес юритиш" халқаро молия корпорациясининг халқаро рейтинги мамлакатларда тадбиркорлик фаолиятини юритиш қулайлигини баҳолаб, улар амалга оширадиган тартиб-таомилларнинг соддалиги бир қатор бошқа рейтинглардан фарқ қилади. У бутун ҳаёт айланишини, тадбиркорлик фаолиятининг бошланғич нуқтасидан-рўйхатга олиш жараёнини тугатишгача қамраб олади.
Ушбу циклда бизнес вакили ўз фаолияти учун керакли объектни қуради, алоқа тармоқларига уланади, мол-мулкини сотади, фаолиятни ривожлантириш учун кредит олади, солиқ тўлайди ва бошқа кўплаб жараёнларга дуч келади. Бундан ташқари, ушбу рейтингнинг тузилиши ва унинг натижалари мамлакатимизда маҳаллий ва хорижий инвесторлар учун яратилаётган бизнес муҳитдан халқаро миқёсда далолат беради.
"Бизнес юритиш" халқаро рейтингида мамлакатларнинг позицияларини аниқлашда ўнта кўрсаткич бўйича натижалар асос бўлиб хизмат қилади. Шунингдек, қуйидаги "бизнесни юритиш — 2021" ҳисоботидан бошлаб баҳоланадиган кўрсаткичлар қаторида "Давлат харидлари" индикаторини киритиш режалаштирилган.
Сўнгги йилларда Ўзбекистонда қулай ишбилармонлик муҳитини яратиш, хорижий инвесторлар учун мамлакат жозибадорлигини ошириш мақсадида бир қатор норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди, тадбиркорларнинг еркин фаолиятига тўсқинлик қилаётган ортиқча тўсиқ ва тартиб-қоидалар бекор қилинди.
Ўзбекистонда амалга оширилган ислоҳотлар натижасида "бизнес юритиш" халқаро рейтингида сўнгги беш йилда 18 позицияда яхшиланиш кузатилмоқда. "Бизнесни юритиш-2020" нинг сўнгги ҳисоботида Ўзбекистон рейтинги 190 мамлакат орасида 76-ўриндан 69-ўринга ўзгарди, шу билан 7 позицияга ижобий ўтишга эришилди.
Сўнгги йиллик ҳисоботда Ўзбекистон рейтингини оширишнинг асосий омиллари сифатида қуйидаги йўналишлар бўйича кўрсаткичлар яхшиланиши эътироф этилди:
Натижада кенгашнинг мустақил аъзосининг аксиядорлик жамиятларига мажбурий аъзолик ва audit қўмитасининг мавжудлиги тўғрисидаги талаб қонун ҳужжатларида белгиланган бўлиб, озчилик акциядорларининг ҳимояси кучайтирилди.
Халқаро амалиётда кенг қўлланилаётган низоларни ҳал етишнинг судгача бўлган механизми шартномалари ижросини таъминлашда медиациядан фойдаланишни рағбатлантириш механизми қонун билан мустаҳкамлаб қўйилди.
"Яшил йўлак", "сариқ йўлак", "қизил йўлак" – божхона ва чегара назорати остида хатарларни бошқариш тизими халқаро савдони соддалаштириш йўналишида тўлиқ ишга туширилди.
Эришилган ижобий натижаларга қарамай, айрим кўрсаткичлар, жумладан, қурилиш рухсатномаларини олиш, кредит олиш, солиқ тўлаш, мол-мулкни рўйхатга олиш, тўловга лаёқацизлик қарорида ислоҳотларни изчил жорий этиш бўйича камчиликлар мавжуд.
Шу муносабат билан бошланган ислоҳотлар самарадорлигини ошириш, йўл қўйилган камчилик ва муаммоларни бартараф етиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 20 ноябрдаги "мамлакатимизда бизнес муҳитини янада яхшилаш ва тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш тизимини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида" ги ПҚ-4525-сонли қарори қабул қилинди, амалга оширилиши лозим бўлган қатор чора-тадбирлар белгиланди, жумладан:
- соҳада амалга оширилаётган ислоҳотларни жойларда ижрочиларга етказиш бўйича масъул вазирлик ва идораларнинг Марказий аппаратида ишчи гуруҳлар ташкил этиш;
-қурилиш-монтаж ишлари бошланганлиги тўғрисида тадбиркорлик субектлари томонидан билдиришномалар юбориш тартибини бекор қилиш;
- "ҳудудий електр тармоқлари" АЖ маблағлари ҳисобидан електр тармоқларига қуввати 140 киловатт бўлган електр жиҳозларини улаш жараёнида харажатларни амалга ошириш;
-тадбиркорлик субектлари-юридик шахслар ўртасида томонларнинг бирининг талабига биноан кўчмас мулкни сотиб олиш-сотиш шартномаларини нотариал тасдиқлашда коммунал хизматлар бўйича қарздорликни текшириш талабини бекор қилиш;
- ҳисобот даврида ҳисобланган қўшилган қиймат солиғи суммасининг 60 кун ичида солиқ тизимида ҳисобга олинган қиймат солиғи суммасининг бир қисмини қайтариш тизимини амалиётга жорий етиш;
-экспорт-импорт операцияларини амалга оширишда талаб қилинадиган рухсатномалар ва сертификатларни "Ягона дарча" божхона ахборот тизими орқали электрон шаклда расмийлаштириш.
Юқорида қайд етилган чора – тадбирларнинг ўз вақтида амалга оширилиши Ўзбекистон натижаларига "Doing Business-2021" йиллик ҳисоботида ижобий таъсир кўрсатади, мамлакатда бизнес юритиш шароитларини яхшилайди ва халқаро майдонда ўз ўрнини мустаҳкамлашга хизмат қилади.
Ахборот молия вазирлиги веб-сайтидан олинган : https://www.mf.uz/home/o-ministerstve/press-sluzhba/minfin-news/
