Мензур қиличбозлик
Mensur Fechten
Бу ном немисча «Mensur fechten» – чекланган жойда қиличбозлик иборасидан келиб чиққан. Бу нима ва у қаерга олиб боради? Бироз олдинга ўтиб, таъкидлаймиз – бу Германия университетлари талабалари ўртасидаги тортишувларни ҳал қилиш учун дастлаб ишлатилган дуэл турларидан бири. XIV асрда Германиядаги университет талабаларига пичоқ кўтаришга рухсат берилди. Бу нафақат пичоқ ва ханжарларга, балки сабляли қиличларга ҳам тегишли. Ушбу рухсатнома мавжуд бўлган талабалар яширин ва ёпиқ клублари билан портловчи аралашма улар орасида суд жараёнларининг тез-тез содир бўлишига олиб келди. Клубнинг барча аъзолари муҳокама маросимига ташриф буюришди ва ўз жамоаларининг энг муҳтарам ва обрўли аъзолари ўртасидаги баҳсни кўришди.
Вақт ўтиши билан дуэл қоидалари ўзгарди. Дуэлчилар ҳимояси мутлақо йўқлиги ва тортишадиганлар орасидаги бир-биридан узоқ масофа, тананинг жароҳатланмайдиган қисмларини жиддий ҳимоя қилиш ва икки рақиб орасидаги масофани қисқартириш билан якунланган. Шундай қилиб, кейинги версияни тасвирлаб берамиз, бунда иккала рақиб ҳам ҳаракат қилмоқчи эмас ва олдида ўжарлик билан турган ранжитган кишини урмоқчи эмас.
Дуэлчилар елкалари, кўкраги ва бўйни учун махсус ҳимоя воситасини кийиб олишди. Кўзлари устига тўрли кўзойнак тақди, шунингдек, бурнини махсус ҳимоялади. Икки рақиб бир-бирининг олдида «шлегер» деб номланган махсус сабля мосламаси билан туришарди. Бу шлегер ўткир сабля эди, унинг ёрдамида қўлни кесиб, рақиб юзига чуқур жароҳатлар етказиш мумкин эди. Бўлди шу. Фақат юзига. Мағлубиятнинг асосий майдони юз ва бошқа ҳеч қаер эмас.
Жанг бир неча раунддан иборат бўлиб, уларнинг ҳар бирида рақиблар келишилган зарбаларни бажаришлари керак эди. Бу қисқа танаффус, яраларни даволаш ва «статик» жангни давом эттириш билан якунланди. У жангни давом эттиришга қодир бўлмаган ёки яраси жиддий одам мағлуб ҳисобланади. Жанг тугагач, шу заҳоти шифокорлар кураш қатнашчилари юзларидаги яраларни тикишга шошилишади.
Спорт
Икки киши учрашувидаги ажралмас натижа – рақиблардан бирининг ўлими ёки жиддий жароҳати билан якунланган дуэли бошқа мамлакатларда қабул қилинмади. Қиличбозлик қилганда, ҳалокатли натижа деярли истисно қилинади. Кўпинча у спортга тенглаштирилади. Шу сабабли, вақт ўтиши билан, мензур энди бошқа турдаги дуэл деб ҳисобланмади ва халқ ўйин-кулгига ўхшаш нарса воситага айланди.
Оғриқ олдидан қўрқув, хавф ва эҳтимолий жиддий жароҳатлар дарҳол йўқ қилинди. Кўпгина немис йигитлари учун қиличбозлик уларнинг йигитликка қадар бўлган сўнгги босқич эди. Улар ушбу синовдан ўтиб, ўзларида пайдо бўлган жисмоний оғриқ қўрқувини енгиб ўтишлари лозим эди.
Мақола Николай Мерзляков томонидан танланган.
Манба: https://stoneforest.ru/event/history/menzurnoe-fextovanie/
